Maria Magdalena – Wanneer sien sy die
graf die eerste keer?
Deur dit om
Sondagslewenswil “skotias eti oesees”-‘nog
donker/nag synde’ te maak, word
die woord ‘proo-ï’-‘vroeë’ in die
frase “proo-ï skotias eti
oesees”-‘nog synde vroeë/vóór-donker’
in Jh20:1 soos ’n gangreen- besmette ledemaat, sondermeer, geamputeer!
“In die Volheid van die Tyd”
Daar was
vele ‘tipes’, ‘beelde’, ‘sinnebeelde’ en ‘simbole’ in die Ou-Testament van ons
Here Jesus Christus, soos by voorbeeld seker die bekendste van almal, die paasofferlam.
Al hierdie ‘sinnebeelde’ het hoofsaaklik uit bloed-offers of doods-sinnebeelde,
maar ook uit lewens-voorstellings, bv. Eerste Gerf Beweegoffer en Toonbrode,
bestaan. Maar daar was meer as net
hierdie ‘stoflike’ of tasbare tipes en gelykenisse wat op Jesus Christus gewys
het; daar was ook die nie-tasbare, onsigbare, maar tog ‘aardse’ en so
werklik-as-die-stoflike ‘tekens’, ‘aanduidings’ of ‘beelde’ van Hom. Daar was
natuurlik ook die ‘tye’ en ‘tyds-aanduidinge’ wat dwarsdeur die Ou- én
Nuwe-Testamente duidelik uitstaan as volwaardige, in eie reg, ‘tipes’ –
‘profetiese’ tipes – van Christus! Hulle was ‘tye’ waarmee Jesus se dood en
opstanding aangedui was – inderdaad ge-‘pro-feteer’ was: ‘Profesie’-‘profeeteia’
< ‘pro+feete-u-oo’ < ‘féémi’-‘spreek’ – ‘vooruitspreek’ / ‘vooruitsien’ =
‘eerstens / in die begin, vertel / verkondig / áánkondig’.
“Dit kom julle nie toe
om die tye en seisoene wat die Vader vir sy eie beskikking voorbehou het, te
verstaan of te weet nie!”,
sê Jesus vir sy dissipels net voordat Hy hulle sou verlaat het. Beteken dit nou
ons
Christene
hou hulle vir geen oomblik met voorspellings op nie, maar put onderrigting,
stigting en bemoediging uit God se seker Woord aangaande sy Christus.
Vir ’n
Christen is profeet-speel ’n gruwel, maar ondersoek van die Skrifte, ’n
noodsaaklikheid en toerusting om die stryd te stry! Want Christus Jesus is nie
alleen die Vervuller van alle ‘tye’ en tyds-simbole en tyds-profesie nie, maar
nou, nadat Hy die Vervuller van dit alles geword het, is Hy Die Vervulling – “Sýne is die alle-dinge-in-almal-vervullende-Volheid.” (‘Autóé to pléérooma tou ta pánta en pásin pleeroeménoe.’) Daarom
gaan ons ons nie vandag met voorspellery besig hou nie, maar met Jesus se
vervulling van die tye soos wat dit in die voorbeskikking van die Almagtige,
vir Hom bepaal was om te vervul. Ook die tyd en tye, was vir Jesus die Gebooie
van sy Vader, wat Hy volmaak moes gehoorsaam. “In U Lig sien ons die lig” – ook
die lig van die toekoms; en is ons lewens in Christus in God verborge – óns
toekoms en álle toekoms, verborge in God in Hom! So, laat ons ons nie oor die
dag van môre bekommer nie, maar in volle versekerdheid van die geloof, ons
bouwerk op die fondament wat Christus Jesus vir ons in Homself vasgelê hét,
verder, deur Hóm, gaan versterk!
Wanneer
Jesus dus verklaar, “Dit
kom julle nie toe om die tye en seisoene te verstaan of te weet nie”, bedoel Hy nie die tyds-profesië
van sy eie Woord in die Ou-Testament aangaande Homself nie. Inteendeel, Jesus
het dikwels sy geslag verwyt omdat hulle so blind vir die Ou-Testamentiese
tyds-profesië was – wat almal tog op niks en niemand anders as op Hóm gerig was,
en in Hom alleen, vervulling sou gevind het nie. Jesus verwyt tot sy eie
dissipels, en bestraf hulle as’t ware, vóór, sowel as ná sy dood en opstanding,
dat hulle “die Skrifte” nie net, nie verstaan het nie, maar selfs nie eens
geken het nie – want, die Skrifte was op Hóm “van betrekking”. “Want so het dit die Christus betaam”, sê Christus self, “dat (Hy) hierdie dinge (deur kruisiging, sterwe en
opstanding uit die dood), móés ly en in sy heerlikheid móés ingaan”. (Lk24:26) Christus Jesus is die
Eskatos, want Christus Jesus is Hy wat die Toekoms-Woord van God was, en ook
kom vervul het, en ook vir ewig sal wees. “Ja kom, Here Jesus, kom gou!”
Ek hoop
en bid u sien hierin die balans tussen God se Verlede-Woord en sy
Toekoms-Woord, en die belangrikheid, van die kennis en verstaan van hierdie
Woord van Hom vir ons Christen-wees, vandag! –
“Vandag, as julle sy
stem hoor, verhard nie julle hart nie!”
So ver,
net as inleiding; want die doel vandag, is om spesifieke dinge betreffende die tyd, dag en datum van Jesus se sterwe
en opstanding, beter te probeer verstaan; en nog nader, die dag, en die tyd van
die dag van sy opstanding uit die
dode, want uit sy opstanding volg alle dinge ‘Christelik’, of dit nou geloof of
hoop of vertroue is, Kerk of Gemeenskap of aanbidding, verkondiging of liefdadigheid
– “alles
is uit Hom en deur Hom en tot Hom”, alleen op grond van sy opstanding uit die dood!
Die klein
woordjie met die groot betekenis: “Vroeg”,
wat die Griekse woord, ‘proo-ï’, vertaal, en wel na
aanleiding van Johannes 20:1,
“Op die
Eerste Dag van die week, kom Maria Magdalena vroeg ... by die graf, en sien dat die rots-skyf van die
graf, weggeneem was.”
“Kom Maria Magdalena vroeg”. ‘Vroeg’, wanneer?, wil ek u vra. Maar dis tog ligsinnigheid! Almal weet tog,
dit was – om te kwoteer, “Vroeg, terwyl dit nog donker was”!, Johannes
20:11 dan nie? Jesus het mos “ná die
Sabbat” opgestaan! In fact, om
nogeens aan te haal, “Láánk, na die Sabbat”, Mt28:1, OAV! Nie op die Sabbat
nie! Hmf! “Vroeg wanneer?” –
belaglike vraag!
Nê? Laat
ons sien! Die woord ‘proo-ï’-‘vroeg’ kom tien keer in die Nuwe-Testament voor:
(1) Onbepaald ‘eerste ligdag’
Mt16:2-3,
“In die
aand (‘opsías ghenoménees’) voorspel julle, Mooiweer (vir môre)!, want die lug
is rooi. En in die oggend-‘proo-ï’
(voorspel julle), Stormweer vandag!, want die lug is
donkerrooi.
… Julle weet goed om (tye uit) die voorkoms van die
lug
te onderskei, maar
Christus)
onderskei
nie?” Duidelik beteken ‘proo-ï’ hierso, ‘oggend’, en net so duidelik, die ‘eerste’ deel van ‘lig-dag’, voor, én / óf, na, sonop – ‘proo-ï’ staan immers teenoor ‘opsías’.
Mt20:1, “’n Huisheer het vroeg
in die môre uitgegaan om arbeiders
vir sy wingerd te huur.”
‘Vroeg in die môre’-‘háma proo-ï’
– ‘met ligdag / met dagbreek’ = ‘mét eerste
(deel van lig-)dag’. Dit kon
voor én na sonop gewees het, want die arbeiders werk vir twaalf ure (’n volle
dag), of minder.
(2) ‘Vroeg’, begin van Dagbreek
Mk1:35, “Vroeg in die môre, nog diep in die nag,
het Hy opgestaan en uitgegaan na ’n eensame plek en daar gebid.”
“Vroeg
in die môre, nog diep in die nag” – “proo-ï énnuga lían”. “Nog in die nag”, en “nog baie-‘lian’ (diep) in die nag”, is duidelik “eerste lig van dagbreek”, of nog gedúrende, ‘sons-ópkoms’. Alhoewel hierso
bedoel word die eerste ligskynsel,
is dit steeds die eerste deel van
die dag se lig vandat die son middernag al begin
het om ‘fisies’, weer op te kom.
Mk15:1, “Vroeg in die more, sonder versuim, het
die owerpriesters … en hele Raad, besluit …”. “Vroeg in die more” – ‘proo-ï’, = begin
van dagbreek relatief kort na
middernag (vgl. Jh13:30b) lank voor sonop, of, ‘eerste dagbreek’, en omdat
‘proo-ïas’, ‘Toe die eerste / vroeë oggendlig begin het’.)
(3, 1) Eerste ure van die dag vóór
sonop
Mk16:2, OAV,
“Baie vroeg op die
Eerste Dag van die week, net na sonop, kom hulle by die graf.”
“Baie vroeg op die Eerste Dag van
die week, kom hulle, net nadat die son begin opkom het, wéér
by
die graf aan.” “Kai lían proo-ï tei miái toon sabbátoon érgontai
epí to mnééma, anatéílantos toe
heelíoe.” Dit was nie “na sonop”
nie, maar ook nie te lank vóór sonop nie, synde nog maar die eerste lumier / baie vroeg. Maria het agterna “by die graf bly staan”, tot Jesus later daar aangekom
het, omtrent die tyd wat die tuinier sou begin werk het met sonop. Dus, “Baie vroeg” in vers 2, beteken ’n
rukkie vóór dagbreek.
(3, 2) Eerste ure van Ligdag, ná
sonop
Mk11:20,
“Toe hulle
vroeg in die oggend verbygaan, sien hulle die vyeboom, verdroog.” “Vroeg in die oggend”–‘háma proo-ï’ =
‘eerste van ligdag’; ‘Ligdag’ is die kontekstuele geïmpliseerde
noodwendigheid; dit word nie in die enkele woord ‘proo-ï’=‘vroeg’, bevat nie. (Sien ook Mt21:18, ‘proo-ï’ = begin of ‘éérste’, vroeë deel van, die dag.)
Mk16:9, “En nadat Hy opgestaan
het, het (Jesus), vroeg op die eerste dag, eerste, aan Maria Magdalena
verskyn.” Jesus het omtrent sonop aan Maria verskyn.
Dit kon ’n rukkie ná sonop gewees het, maar nie ‘vroeër’ of ‘voor’ sonop
nie, want Hy het aan haar verskyn omtrent die tyd wat die tuinier by die tuin
sou opgedaag het om te begin werk, en dit sou waarskynlik met sonop wanneer die werksdag begin
het, gewees het. Toe was dit wel nog “baie vroeg op die Eerste Dag” en nog maar die eerste uur na sonop – maar beslis nié
‘baie vroeg / lank vóór sonop’, nie.
Nou verskyn Jesus aan Maria Magdalena, alleen, en “eerste”: ‘próóton Marian’! (Sien ook Jh21:4,
‘proo-ïas’ – ‘daar dit reeds dag was’
= die begin van die dag / die eerste sonskyn van die dag.)
Die
woorde ‘prooton’ en ‘proo-ï’ is verwant en word van dieselfde
grondwoord afgelei – wat vir enigeen sonder enige kennis van Grieks, opsigtelik
behoort wees. Die kortste vorm van hierdie woord is die Voorsetsel ‘pro’, wat
baie dinge kan beteken, maar hoofsaaklik gebruik word om ‘voor’ of ‘eers’,
te sê.
Toe Jesus
aan Maria verskyn het, was die ander vroue nie by nie – wat duidelik is uit
Johannes (20:11 verder) se verhaal en uitdruklik in Mk16:9 staan! Dit is ook duidelik
dat
Jesus, toe Hy later die oggend aan die ánder vroue verskyn het, Hy aan húlle, en
dié keer nét aan hulle, terwyl Maria nié by was nie, verskyn het.
Saam met die son, vroeg, tot laat
Mk13:35,
“Julle
weet nie wanneer die eienaar van die huis kom nie, laat in die dag, of
middernag, of met hanekraai, of vroeg in die more nie.” “Of vroeg in die more” – ‘ee proo-ï’: Duidelik eerste
van ligdag, en ná sonop, ná, ‘hanekraai’ – teenoorliggend
ten opsigte van ‘laat
in die dag’ namiddag,
terwyl die dag eindig, ‘opsé’. ‘Proo-ï’-‘vroeg’,
Hd28:23,
“Deur
kragtige getuienis het hy vir hulle die Koninkryk van God uitgelê, van die
more vroeg tot die dag
laat.”, ‘apó proo-ï héoos hespêras’ – ‘van die eerste lig tot die laaste lig’; ‘Hespêras’ – weste, sonsondergang. ‘Proo-ï’
Jakobus
5:7, “Het
geduld met die vrug totdat dit die vroeë en die laat reën (van die seisoen)
ontvang het …”, ‘héoos próminon kai ópsimon’ = ‘van die eerste / vroeë (seisoenale) reëns tot
die laaste / laat (seisoenale) reëns’.
Dit dan,
vir sover die Adjektiewe Bywoord ‘vroeg’-‘proo-ï’
in die Nuwe-Testament met tyd verband hou. In die Nuwe-Testament daarom,
beteken ‘proo-ï’, die ‘eerste’ van enige bepaalde tyd, hetsy
die ‘eerste’ (gedeelte) van die hele dag, van net die ligdag, of van die nag;
van net die oggend van die nag (na middernag); van net die
oggend
van die dag (voor sonop); van net die namiddag van die dag; van net die eerste
deel of begin van ’n werk, van iemand se rus aanvanklik – trouens, ‘die eerste’
van wat ookal! Soos die vroeë of eerste tydperk van en binne ’n jaar, ’n maand,
’n seisoen; ’n regering, ’n koninkryk, ’n oorlog.
As ‘proo-ï’ dan van ‘lig’ die begin of
‘eerste’ lig sal aandui, of as ‘proo-ï’
dan van ’n dag die begin of ‘eerste’ gedeelte sal aandui, of van wat ookal die
begin of ‘eerste’ gedeelte, waarom dan nié, die begin of ‘eerste’ gedeelte van
die nag of donker nie? Word ‘proo-ï’
nie van die Voorsetsel, ‘pro’-‘voor’,
afgelei nie? Beteken ‘pro’ nie, “Met die Genitief, t.o.v. Tyd, ‘voor’, ‘in
die begin’, ‘no sooner than’**” watter tyd ookal nie? (**Classic Dictionary, Greek/English)
Waarom –
heeltemal letterlik en toepaslik – in Johannes 20:1, “Maria érgetai proo-ï skotías éti óúsees eis to mneeméíon”, dan nie “Op die Eerste Dag van
die week, synde pas vroeg-nág / eerste-dónker / vóór-nag / áánd, kom
Maria na die graf toe aan en sien die klip weggerol” nie? Waarom nie?! Vir elke rede wél! Eenvoudig: Maria kom ná son-onder, “met eerste donker”, na die graf toe en sien dit oopgemaak! Toe het
Jesus rééds opgestaan! Daar was nog genoeg lig oor vir Maria om van ’n ent af,
te sien dat die klip weggerol was!
Dít, was
nie – soos meeste beweer – “net na
middernag nie”. En dít, was nie – soos meeste beweer – saam met ander vroue
nie. Want Maria was die eerste om allenig, na die graf te gaan, en eerste aan
wie die Here, allenig, verskyn het. Op geen manier
Nou as Johannes letterlik en vir net wat hy sê,
opgeneem moet word, naamlik, “En op die Eerste Dag van die week, synde pas / nog vroeg-nág / eerste-dónker / vóór-nag
/ áánd, kom Maria na die graf toe
aan en sien die klip weggerol”, wanneer dan, was die graf oopgemaak?
Antwoord:
Presies, wannéér, en sóós, Matteus verklaar, en wannéér, en
sóós - jare later – deur Johannes reg hier in 20:1 bewys word: “In die
Sabbat
se laat (ure) … met die Eerste Dag van die week aanstaande”. Na sononder hierna, “sodra die Sabbat verby
was, het Maria, die ander Maria en Salome, spesrye gaan koop”, Mk16:1 – natuurlik vir Salome
se onthalwe. En “Nog vroegdonker” hierna, “op die Eerste Dag”, sê Johannes, “kom Maria na die graf
toe aan en sien die klip weggerol. Toe hardloop sy terug en gaan vertel …”, want sy het gedink die liggaam
was gesteel, vers 2.
Maria het
na die graf toe aangekom, (‘eis to mneeméíon’),
en het, sonder om in die graf in te gegaan het, van ver af al gesien dat dit
oopgemaak was. Sy het in haar spore omgedraai en teruggehardloop.
Daarom
dan, vra ek weer, wanneer was die
graf oopgemaak as Maria dit “klaar oopgemaak, gesien het terwyl dit
nog vroeg (of ‘eerste’)-donker
/ nog vroeg (of ‘eerste’ deel)
van die nag was”? Antwoord: Mt28:5a, “Verduidelik die engel aan die vroue … In die Sabbat laat, vroeg namiddag en vooraand
van die Eerste Dag van die week …”! Dis wanneer!
En vir
hierdie – korrekte – vertaling, “Verduidelik die engel aan die vroue … In die Sabbat
laat, vroeg namiddag en vooraand van die Eerste Dag van die week …”, sit ek my kop op die
spreekwoordelike blok!
Maar,
protesteer hierdie gesaghebbende en septer-swaaiende uitgriffelaars van Woord
en Betekenis, ‘In die Septuaginta – die Griekse Ou-Testament – word ‘proo-ï’
uitsluitlik vir die vroeg-oggend
van die dag gebruik; dit beteken nooit, iets anders nie! Sodat dit ook in die
Nuwe Testament, net een ding beteken, en dit is, ‘vroeg in die oggend’. Maria
was vroeg sonop – nie in die aand na sononder nie –, saam met die ander vroue
dáár, toe die graf oopgemaak was en die Here opgestaan het!’
Altans ...
so, versin hulle!
Antwoord:
Dit is nie waar dat ‘proo-ï’ in die LXX uitsluitlik vir die
vroeg-oggend van die dag gebruik word nie, en ek sal dit nou aan die hand van
werklike gevalle uit die Ou-Testament vir u wys.
Eerstens, ek sê nie ‘proo-ï’ beteken nie vroeg-oggend nie. Dit beteken dit wel elke keer
as dit allenig staan. Die konteks – die inhoud van die betrokke gedeelte dus –,
sal moet bepaal of ‘proo-ï’ iets
anders gaan beteken. Ek gaan nie al die plekke vir u noem van waar ‘proo-ï’-‘oggend’ beteken nie – ons stem
mos daaroor saam. Maar daar is baie. Met ’n vinnige kyk het ek minstens 70 gevalle
getel.
U moet
ook onthou dat die letterlike betekenis van ‘proo-ï’ nie ‘oggend’ is nie, maar eerder die ‘voorste’ of ‘eerste’
deel – die begin-gedeelte van enigiets wat binne ’n bepaalde verband verwag mag
word.
Tweedens, dit is juis binne die verband
van gevalle waar ‘proo-ï’ ‘oggend’
beteken, dat die presedent geskep
word vir betekenisse wat in tyd, vérder van ‘oggend’, verwyderd lê.
Hier
verwys ek nou na gevalle waar ‘proo-ï’
(– net soos ons gesien het toe ons die Nuwe-Testamentiese insidensies ondersoek
het –) óf die oggend na middernag aandui, óf die oggend voor sonop, óf die
oggend na sonop, óf die oggend voor middag – vier verskillende moontlikhede van
die betekenis van ‘proo-ï’, nét ten
opsigte van die begrip ‘oggend’! Waarom dan nie, sal ‘proo-ï’ nie ook op tydsperiodes wat nóg verder van juis ‘sonop’ af
is, van toepassing wees nie? Daar bestaan geen rede hoekom nié. En ons gaan u
plek en vers gee, vir elke aanspraak waarom wél.
‘Proo-ï’ in die LXX ten opsigte van die oggend van die dag, voor, en
na, sonop:
(1) Oggend na middernag:
Ex8:20, ‘orthrison to proo-ï’
Ex34:2, ‘ghínoo hétoimos eis to proo-ï … kai órthrinos
anébee eis to hóros’, “Wees gereed teen die oggend … en hy het baie vroeë oggend gereedgemaak en na die berg gegaan.”
**Nm14:4,
‘Orthrisántes toproo-ï’ – ‘eerste skynsel van sonsopkoms’ (“first
streak of daybreak”) ** Grensgeval?
(2) Oggend voor sonop:
**Nm14:4,
‘Orthrisantes toproo-ï’ – ‘eerste
skynsel van daglig’ (“first streak of daybreak”) **
Grensgeval?
Gn44:3, ‘proo-ï diéfause’ – ‘eerste lig’
Ex16:6-7,
‘proo-ï ópsesthe’ – ‘oggend sodra julle sal (
(3) Oggend na sonop:
Ex16:12-14,
‘toproo-ï eghéneto katá pauoménees tees drósoe
kúklooi tees paremboléés’, “wanneer die son die dou opgedroog het, het die manna verskyn”
(4) Oggend voor middag:
Ex16:22,
‘proo-ï
proo-ï héénika diethérmainen ho
héélios etééketo’, “Elke oggend wanneer die son warm geword het, het (die manna) gesmelt / verdwyn.”
(5) ‘Proo-ï’ (‘oggend’) om die middag:– na sonop en voor
sononder:
(1) Ex30:7,
‘Proo-ï’–‘oggend’, kan teenoor ‘opsé’ staan; dus die vroeë lig teenoor
die later lig van die ligdag, of te wel, vroeg
ligdag, hééldag vóór middag (9-12 vm.), teenoor laat ligdag, hééldag ná middag (12-3 nm.).
(2) Ex27:21,
30:7-8, ‘Proo-ï’–‘oggend’, kan ook
teenoor ‘hespéra’ staan; dus die vroeë lig (6-9 vm.) teenoor die laaste lig van die ligdag (3-6 nm.).
(3) Ex29:39,41,
‘Proo-ï’–‘oggend’, kan ook teenoor ‘deilee/deilinon’ staan; dus sonop (6 vm.) teenoor sononder (6 nm.).
(4) Nm9:21-22,
‘Proo-ï’–‘oggend’, teenoor ‘nuuks’, ‘nag’; dus ‘dag’ heeldag, teenoor ‘nag’
heelnag. “Kai éstai hôtan ghéneetai heh
nefélee, af hespêras héoos proo-ï, kai anabééi hee nefélee toproo-ï, kai aparóésin heemêras,
ee nuktós.” “En sal dit gebeur dat
die wolk van die aand af
(‘af’ hespéras’) tot die oggend toe (‘héoos proo-ï’) gaan staan, en sou begin om op te styg, moet hulle uittrek,
óf dag, óf nag.”
‘Kai ... ee ...’, ‘óf ... óf’: ‘Toproo-ï’
is by wyse van ellips in beide gevalle van ‘heemêras’-‘dag’,
én, ‘nuktós’-‘nag’, van
toepassing, as volg: ‘toproo-ï
kai
heemêras, toproo-ï ee nuktós’: “Hulle moet uittrek of dit by eerste nag-donkerte of by eerste dag-lig is!”
As nog so
’n geval van ellips, mag Nm28:4 (en daar is meer van hulle) genoem word. “Ton
amnón ton héna poiééseis to toproo-ï, kai ton amnón ton deúteron poiééseis to (toproo-ï) pros hespêran.” ”Die een bok moet hy in
die voor-oggend offer, en die tweede
bok moet hy in die (voor-)aand, offer.”
Waarom
word ‘proo-ï’ telkemale noukeurig
omskrywe, as dit vanselfsprekend die vroeë dag met sonop beteken het? Omdat dit
nóg vanselfsprekend, nóg uitsluitlik, die vroeë dag met sonop beteken, en
letterlik en vanselfsprekend, op heel ander tye van die dag, óf van die nag,
van toepassing kan wees – en is
– eenvoudig omdat ‘proo-ï’,
‘vanselfsprekend’ en op sigself – d.w.s., letterlik –, ‘eerste’, of ‘vroeë’, of
‘voorste’ (van wat ookal), beteken!
(6) ‘Proo-ï’ (‘Oggend’):
(1) vir: ‘Dag’, ‘Dieselfde dag’:
LXX,
Lv7:5-6, “Die offerande moet op dieselfde dag-‘heemérai’ waarop dit geoffer was, geëet word; niks mag tot die
volgende dag-‘proo-ï’ oorbly nie; op watter dag-‘heemérai’ ookal hy sy offerande offer, op dieselfde dag-‘aurion’ moet hy dit eet.”
(2) vir: ‘Heeldag / Altyd’:
Lv6:9,
“Dit is die wet van die gehele brandoffer; dit is die gehele brandoffer
gerooster op die altaar nag en dag
ononderbroke; die vuur van die altaar sal daarop bly brand; dit mag nie
doodgemaak word nie.” ‘Nag en dag
ononderbroke’, “Hôleen teen núkta héoos
toproo-ï”.
(7) ‘Proo-ï’ vir
‘Voor Sononder’
Dieselfde dag nog: ‘Toproo-ï’-‘voor-sononder’, en nie, ‘Toproo-ï’-‘voor-sonop’ die vólgende
dag, nie!
LXX,
Lv19:13, “kai oe mee koimeethéésetai ho
misthós toe misthootóé soe pará soi héoos proo-ï.” Engels: “Neither shall the wages of thy
hireling remain with thee until the morning.”
Die bedoeling is nié dat jy die werker
sy loon nie later as die volgende môre (voor of na sonop, maak nie saak nie)
mag gee nie! Die bedoeling is jy moet hom onmiddelik, sonder enige verwyl, op
die plek, dieselfde dag – daar en dan,
soos wat hy van sy werkplek af wegstap –, betaal! Vergelyk maar Jak5:4, “Die loon van die
arbeider wat deur julle agtergehou is, roep uit!” Mt20:8, “Sodra die dag klaar (gewerk) was,** beveel die meester … Roep die arbeiders
en betaal hulle hul loon!”
[** “Sodra dit aand geword
het”]
Wat
beteken die Grieks van die LXX, ‘proo-ï’,
dan essensieel? In kern, dít, soos
wat die OAV die Hebreeus in Dt24:15
weergee: “Op
die dag self moet jy sy loon gee,
sodat
die
son nie oor hom ondergaan nie!” Nou sal dit interessant wees
om te sien wat die LXX in Dt24:15 sê – wat tog presies maar sal moet wees wat
die LXX in Lv19:13 met “… héoos proo-ï”, sê!: “As
die arbeider arm is, mag jy nie met sy loon nog by jou gaan slaap nie; jy moet
hom verseker betaal voordat die son gesak
het: ‘pros dusmás heelíoe’.” “… héoos proo-ï” = “pros dusmás heelíoe”!!
Maar “proo-ï skotias eti oesees” in Johannes
20:1 mag nie “synde nog die vroeë /
eerste van die donker / nag” van die aand voordat dit heeltemal donker geword en die
son heeltemal ‘gesak’ het, beteken nie?? Hoe ver sal ons tog gaan om die woord ‘proo-ï’-‘vroeë’ in die frase “proo-ï skotias eti oesees”-‘nog synde vroeë/vóór-donker’, skaamteloos
DOOD te ignoreer en dit “skotias eti oesees”-‘nog donker/nag
synde’, te maak? Hoe ver sal ons gaan en die drogrede bly handhaaf dat Jesus
“Lank ná die Sabbat” (OAV), opgestaan
het? Skandelike brawade!
Kom ons
eerbiedig die Sabbatdag waarvan “die Seun van die Mens, Here is”,
“Dag
van die Here” Jesus, “die Sewende Dag naamlik, aangaande waarvan God
aldus gespreek het, En God het op die Sewende Dag van al sy werke gerus!” Kom ons eerbiedig die Sabbatdag met
die eer en waardigheid wat die Here God self daarvoor verwerf het deurdat Hy
Jesus Christus op die Sabbatdag uit die dood en dode opgewek het en daarmee aan
“die Volk
van God … rus verskaf het, en daarom onderhouding van die Sabbat, vir die Volk
van God, geldend, (laat) oorbly het.” (Mk2:27, Op1:10,
Hb4:4-5, 8-9)
Sekulêre voorbeelde van ‘proo-ï’-‘vroeg’ – op enige tydseenheid van toepassing:
‘proo-ï / próó-ïdzos / próó-ïos ’, betyds
(binne enige tydsbestek)
‘próó-een’, té vroeg
‘proo-ïáíteron, proo-ïáítata’,
vroeër,vroegste (t.o.v. enigiets)
‘proo-ï éti heemêras’ / ‘heemêras to proo-ï ’, ‘nog vroeg-dag’ /
‘vroegdag’: enigiets van sonop to middag
próó-ïdza – ‘eer-gister’, die-dag-voor-gister
‘hee proo-ïa hóóra’ – die vroeë / eerste
/ begin-uur
‘déílee proo-ïa’, vroeë namiddag, teenoor
‘déílee opsía’, laat namiddag
‘próói-a toon karpímoon’, voeë seisoen /
vrugte
Waarom
dan nie in Johannes 20:1, “Éér / vóór die donker,
synde / terwyl dit nog voor-aand is, kom Maria na die graf toe aan en sien die
klip weggerol”
nie? Dit is tog akkuraat letterlik wat daar geskrywe staan: “Ergetai Maria proo-ï skotías eti oesees”!
Gerhard
Ebersöhn
Privaatsak
43
Sunninghill
2157
biblestudents@imaginet.co.za
http://www.biblestudents.co.za
20 Maart
2008