Waar Staan, “Op die Sabbat”, Geskrywe?
Mense vra
my, waar staan dit in die Skrif dat Jesus “Op die Sabbat” opgestaan het? Hulle sê, Hy het mos nie op die Sabbat
opgestaan nie, maar op die Eerste Dag van die week. Ek behoort dit mos te weet!
Ons
Afrikaanse mense veral – goeie, eerlike, opregte, toegewyde mense, hoogs
intelligente en geleerde mense – lees gewoonweg ondubbelsinniglik: “Lank ná die
Sabbat toe dit begin lig word, teen die Eerste Dag van die week” – wat tog
Sondag was – toe was Christus opgewek!
Nou hoe
Dat
Christus vir ons sondes
(1) gesterf het:-
(volgens
die Skrifte);
en dat Hy (2) begrawe was:-
(volgens
die Skrifte);
en
dat Hy (3) OPGEWEK was:-
DIE-DERDE-DAG-VOLGENS-DIE-SKRIFTE.”
Ek sê,
‘maar net’; maar dit is geen ‘maar net’ sakie hierdie nie! Hierdie, is die
Waarheid van die Sabbat ‘volgens
die Skrifte’, soos
dit in Christus Jesus is, moet
wees,
altyd was, en – so help ons asseblief ons Here en ons God – altyd, sal wees!
Matteus
28:1 dan, “In
the Sabbath, dawn towards the First Day of the week …” en wat daarop volg, soos goed
bekend aan u. Dit is ’n vertaling, moenie vergeet nie; maar dis ’n egte en
regte vertaling; ’n ‘Vertaling’ gemaak deur ’n man wat verklaar het, “Mag my
deel in Christus van my weggeneem word as ek een woord teen my gewete sou vertaal
het.” Daardie man se aardse lewe was van hom weggeneem omdat hy elke woord wat
hy van die Bybel vertaal het, heeltemal eerlik, vertaal het. U weet wie hy was.
Tyndale. ’n Geleerde man, wat vir geen geleerde of bekwame mens – nie van sy
eie tyd nie en nog minder van ons tyd – hoef terug te gestaan het. ’n Gelowige
was hierdie man uit een stuk; ’n Hervormer; ’n man van God. Hý, vertaal Mt28:1,
“In the
Sabbath, as it began to dawn towards the First Day of the week …”.
Nou weet
u waar staan dit geskrywe dat Jesus op die Sabbat opgestaan het. Die Revised
Version – allerweë beskou as korrek-letterlik uit die Grieks (uit die TR
naamlik) –, gee Mt28:1 se eerste tydsfrases as volg weer: “Now late on the Sabbath
day …”. Daar is verskeie
groot geleerdes wat hierdie ‘interpretasie’ steun. Dit is eintlik geen
‘interpretasie’ nie, want dit is letterlik, grammaties en sintakties, in elke
opsig liguïsties, korrek. Daarteenoor
blyk al
die nuwer ‘vertalings’, geen vertalings te wees nie, en bewys hulle hulself nie
eens as ware ‘interpretasies’ of ‘parafrases’ nie. Ek maak hier die aanklag
teen veral die vertalers van ‘Vertalings’ en ‘Versions’ van meer onlangs, soos
die Revised Standard, Living Bible, Modern Language, New King James, JB
Phillips, NAB, Blye Boodskap – teen hulle almal – dat hulle sluwe sluipmoordaanslae
op die teks maak; en dat hulle hul eie belang ten opsigte van die onbybelse tradisie
van Sondagheiliging met hulle valshede nagejaag het.
Dit sal
ons baie help om, voordat ons verder gaan, eers gou na die Grieks in Mt28:1 te kyk,
en presies wat dit beteken. Nou gaan u
vir my sê, Ja dis maklik vir jou om ons enigiets te probeer wysmaak; hoe sal
ons weet, wat van Grieks verstaan minder as ’n kat van safraan?
Dis nie
té moeilik nie; laat ons net probeer, ten minste. Vertrou nou maar Tyndale en
die Vertalingskommissies van die Authorised en Revised Versions; hulle is
geloofbaarder; u sal tog gou agterkom hoeveel. En moet nooit vergeet dat hierdie
vroeë Vertalings was, wat gemaak was vóórdat allerhande onwelkome implikasies
vir die Sondag en Sondag-opstandingsidee, vir vertalers begin duidelik word het
nie – implikasies en komplikasies wat nooit
voorheen opgemerk was nie!
Die eerste tyds-aanduiding in
Mt28:1:
Die
eerste aanduiding volgens belangrikheid betreffende tyds-orde wat in Mt28:1
bevat word, is die woord ‘Sabbat’, self. Hierdie woord kom voor in ’n Genitief
– Vorm van eienskap, soort en besit: Nes in ons
praat (of
dan, dit impliseer en vóórveronderstel). Jesus se opstanding, behoort aan of
behoort tot die Sabbat; is die Sabbat se (eie) gebeurtenis. Dit behoort nie aan
of tot die Eerste Dag van die week nie.
Iets wat
‘na’ of ‘lank na’ (OAV) die Sabbat plaasvind se ‘plek-in-tyd’, is nie meer die
Sabbat nie, maar behoort nou aan die dag of tyd waarin en waarop dit dan
werklik ‘lank daarna’, sou plaasgevind het, sodat, sou die opstanding van Jesus
‘na’ of ‘lank na’ die Sabbat gewees het, dan moes dit op Sondag gebeur het, en
moes die Grieks die Genitief, ‘van / in / op die Eerste Dag’ gehad het, en nie die
Genitief, “van / in /op die Sabbat” nie. So staan daar nou in die Akkusatief “teen
die Eerste Dag af(sturende)”; maar, “Sabbats” in die Genitief!
Dit is dinge
wat van belang is hier in Mt28:1. Nie die feit dat ’n Meervoud vir Enkelvoud
gebruik word nie. Ek gaan nie nou daarop in nie. Dit is van geen belang nie
omdat die Meervoud dikwels vir die Enkelvoud gebruik word – wat hierdie woord
‘Sabbat’ aanbetref, sowel as vele ander woorde. Dit is nou maar hoe Grieks is.
Hierdie
feit van die Genitief waarin ‘Sabbat’ staan, word maar altyd, wanneer Mt28:1
hedendaags ‘vertaal’ word, sommer net oorheengekyk asof dit gladnie daar is
nie.
Tweede tyds-aanduiding in Mt28:1:
“Laat”:
Ek kry hierdie interessante woord in die Collins / Oxford English
Dictionary, ‘opsimath’; en die
verduideliking daarvan, “a person who learns late in life, from Greek,
‘opsimathehs’, from ‘opse’ – late + ‘math’ – learn.” Verbeel jou die kêrel
begin om sy lesse te leer na sy lewe; of lank na sy lewe; wat sou dit hom
gehelp het? Nee die ou begin laat in sy lewe leer, maar gelukkig nog binne sy
leeftyd hom gegun en dus nie té laat nie!
Nou hoe gaan ‘opse’ in Mt28:1, ‘ná’, die Sabbat beteken, en nie, “In /
Op die Sabbat” nie?
’n
Griekse biskop of iets was hy, Dionisius hier uit die vroeë donkereeue. Verduidelik
hy die frase, ‘Opse Sabbátoon’ in Mt28:1, “Die
stadige ure van die Sabbat”. Nee, meen ons nie-Grieke van vele eeue later,
dit was die korte oggendstond; wat weet die Grieke tog van Grieks! Twee Moderne
Griekse Vertalings weet ek van wat albei die tyd van ‘Opse Sabbátoon’ beskryf
as “Uitgaande
dag die Sabbat …”.
Drie keer,
word ‘opse’ in die Nuwe Testament gebruik, en drie keer, verwys dit direk na
die latere dagtyd, of te wel, ‘namiddag’: ‘na’, die, ‘midde’-dag. Dit kan
gewoonweg enigiets, letterlik, ‘na, middag’, wees – so eenvoudig soos dit,
enigiets ná die Engelse ‘noon’, ‘12 a.m.’ – ‘ante meridiem’, ‘voor-middag’!
Ek gee u
net een voorbeeld nog uit die Ou Testament – Ex30:7, “(Die dienaar van Abraham)
het die kamele buitekant die stad laat neerkniel, ‘laat’-‘opse’: teen die tyd
dat die vroue uitgaan om water te skep.” Lees nou die hele verhaal soos dit
verder gedurende hierdie selfde namiddag – alles nog op “vandag”, vers 42 –
gebeur het, tot vers 54 steeds op “vandag”, waarna die mense eers in die huis
ingegaan het om te “oornag”! Toe was die ‘laat van die dag’-‘opse’, uiteindelik
verby, en sou die nuwe dag (met sononder) begin het. Dit was ’n lang en vol
namiddag, die aanvang waarvan met ‘opse’ beskryf word – met die ‘laat’ relatief
tot die hele dag én ligdag, wat sekerlik by vroeë namiddag al begin het om teen
sononder op te gehou het. Dit was nie, “Kort voor dagbreek” soos meesal uit
Mt28:1 voorgegee word nie!
Dit is
daarom geregverdig om te sê dat ‘opse’-‘laat’, die ‘laat’ van die hele
dagsiklus van die Sabbat in Mt28:1 voorveronderstel. Middag ligdag is driekwart
deur die hele dag al, en daarom al ‘opse’-“laat in die dag” – ‘dag’ as ’n nag-en-dag-eenheid
veronderstel. Beste woord vir hierdie tyd van die dag, is ‘voldag’ – ‘mid-dag-Sabbat’; ‘Sabbat in volle swang’!
Sit die
twee beskrywings, ‘Sabbats’, en, ‘opse’-‘laat’, saam, dan maak dit die
‘Sabbatsvolheid’ uit – die Sabbatdag in sy glorie! (sonder sarkasme!):- ‘mid-dag-Sabbat’.
Dis presies wat óók die derde beskrywingswoord, ‘tei epifooskoesei’ in Mt28:1 vir ons verder gaan vertel en letterlik,
gaan uitspel! So beskrywe aldrie die eerste tydsaanduidings van Mt28:1 sáám,
met uitdruklike presiesheid, die omstandigheid van tyd óp, en van tyd ín, naamlik,
die Sabbatdag!
Laat ons
hierdie derde tydsaanduiding, ‘epifooskoesei’,
van nader bekyk. . . .
Derde tyds-aanduiding in Mt28:1:
Dit is
eerstens nodig om te weet en in gedagte te hou dat die eerste tydsaanduiding –
dié van “van
die Sabbat / die Sabbat se”, Genitief – agtertoe én
vorentoe slaan. Na agtertoe, toe dit op ‘opse’ geslaan het, was dit, ‘In die volheid / midde, ván die Sabbat’. Na vorentoe, slaan die Genitief “van die Sabbat / die Sabbat se”, op ‘epifooskoesei’, en is die betekenis nogmaals, ‘ván die Sabbat’. Die týd wat met ‘epifooskoesei’
aangedui word, was ‘die
Sabbat sé, tyd’; dit
was ’n ‘Sabbatsomstandigheid’.
Wat, sou
hierdie tyd en hierdie omstandigheid, “van die Sabbat”, gewees het? Ons het klaar genoem, dit was ‘mid-dag-Sabbat’. ‘Epifooskousei’ – letterlik:-
‘In die absolute (epi-) lig / dag / sonskyn (-foos-k) op / in synde
(oesei). ‘Epifooskousei’ beteken daarom baie dieselfde as ‘opse’:- ‘voldag’ (klink amper pleonasties).
Mens
namiddag vóór die Eerste Dag van die week”, want ons kyk
sonder bevooroordeeldheid;
soos wat dit ‘geskrywe staan’, rééds, in en “volgens die Skrifte!”
In die
KJV se “dawn
towards the First Day”
kom ons ’n taal-probleempie teë. Miskien moet ek dit die swarigheid van
‘taal-idioom’, noem. In die KJV lyk dit amper
asof die ‘dawn’, aan die Eerste Dag behoort, terwyl dit eintlik, aan die Sabbat
behoort! Dis nogeens nou maar hoe taal
werk.
Ons het hier
kort na die vyftiger jare van die 19-honderds, al begin praat van die ‘vooraand
van die een en twintigste eeu’ én die ‘nuwe millennium! (‘Dawn of the twentieth
century’.) Maar eintlik was dit nog die twintigste eeu tot en met die einde van
die jaar 2000! . . . Net soos die twaalfde uur van die dag nog tot hy opgehou
het, aan die ‘vorige’ dag, blý behoort. ‘Dawn’ / ‘vooraand’, is daarom die
laaste gedeelte van die dúrende tydsperiode (in hierdie geval die Sabbat) wat
die aanstaande tydsperiode (in die geval van Mt28:1 die Eerste Dag van
die week), vóórafgaan en wat “daarop-aan”-‘eis’, úítloop. Daarom
praat ons van die ‘vooraand’, van die nog aanstaande, eenheid van tyd as nog
behorende tot die durende.
Vierde tyds-aanduiding in Mt28:1:
Vandaar vind
u in die teen-pool van “In
die Sabbats-vol-lig-dag-synde”, die Akkusatief:- ‘eis mian
(hehmeran) sabbatohn’ –“towards the First Day of the week”. Nooit ooit kan dit ‘op’ of ‘in’
of ‘van’ die Eerste Dag wees nie; nie solank as wat grammatiese en sintaktiese
reëls van die Griekse taal sal geld nie, want dan, sou daar in hierdie
teen-pool nie ’n Akkusatief gewees het nie, maar ’n Genitief of moontlik nog ’n
Datief. Maar nie ’n Akkusatief nie; onmoontlik; in enige taal, nie net in
Grieks nie, onmoontlik!
Dus, in
Mt28:1, die laaste kwart, sê maar, van die Sabbatdag, ‘namiddag’, het die “Sabbat se” “lig-syn / lig-
skyn”, die ‘vooraand’ van die Sondag
uitgemaak, en was die Sábbatdag, letterlik “aan’t uitloop op die Eerste Dag aan”, letterlik “towards the First Day” = “Sabbats vóór, die
Eerste Dag van die week”.
Nooit, ‘Op’ of ‘In’ die Eerste Dag van die week nie!
Hierdie
selfde woord, ‘epifooskoo’-‘in-die-lig-syn/wees’,
word net soos in Mt28:1, in Lk23:54
gebruik, waar dit die laaste helfte van die ligdag – of naderby, die begin van
die laaste kwart van die ligdag – aantoon, toe Josef die graf finaal toegemaak
het en huistoe gegaan het, en die vroue toe ook huistoe gegaan het om hulle
speserye te gaan regkry – alles vóórdat die Sabbat sou aanbreek. Baie dieselfde
as ‘opse’ se betekenis, weereens!
Het u al
ooit gehoor dat iemand vir u vertel dat Josef Jesus vroeg op die Sabbatdag
begrawe het? Nou hoekom sal hierdie
selfde mense te vertelle hê dat Jesus vroeg op die Eerste Dag opgestaan het –
siende een en dieselfde
woord in
albei gevalle gebruik word?
Ten
opsigte van ‘laat’-‘opse’, sowel as ‘epifooskoesei’-‘in-die-lig-synde’, is dit
’n geval van ‘die-Sabbat-s’n’:-
“Die ‘opse’-volheid
/ laat, ván die Sabbat”;
“In die Sabbat se ‘epifooskousei’-volle ligdag-syn.” (‘In’
/ ‘Met’ – moenie die Datief vergeet
nie!)
Bogenoemde
maak dan die een kant van die twee teenstellende kante van die tydsaanduiding
in Mt28:1 as geheel, uit. Want ons kry
in Mt28:1 ook hierdie tweede stel van tydsaanduidings, “op die aanstaande
Eerste Dag van die week aan.” “Op
… aan”, of te wel, “na … toe”.
Jesus
word uit die dood opgewek, “in-die-epi-senter-van-die-lig-wees-van-die-Sabbat-vol-dag,
op die aanstaande Eerste Dag van die
week aan.” Of, net om verwarring te voorkom, “In-die-epi-senter-van-die-lig-wees-van-die-Sabbat-vol-dag,
téén / vóór die Eerste Dag van die week.” Soos die KJV dit goed
genoeg
gedink het, “Towards
the First Day”. Nié
soos die hedendaagse beterweters en beunhase goeddunk, “On the First Day”, nie!
Ek wys u
net die letterlike presiesheid van die Griekse woorde wat so ligtelik – o nee!
– wat so slinks
en
berekend en met dodelike erns en effek – na willekeur
geïnterpreteer
en ge-eksegetiseer en ge-hermeneutiseer word met net een doel voor oë, om die
Skrifte só te manipuleer dat Sondag die dag waarop Christus uit die dood uit
opgestaan het, gemáák, sál, word. Want alleen as Sondag die Opstandingsdag van
Christus was, sou daarvan die Aanbiddingsdag van die Volk van God, gemaak kon word.
Wat sou verwag kon word?
Ons
Christene vra onsself nooit die vraag af, Alleen as Sondag die Opstandingsdag
van Christus, “volgens die Skrifte”, kón gewees het en móés gewees het, alleen
dán tog, kón dit en móés dit en sóú dit, Aanbiddingsdag van die Volk van God gewees
het? Nee dit, vra ons onsself nie af nie; neem dit sommer net aan; maak dit
sumier wet; en nogal Wet van die Nuwe-Testament, en ten koste van die
Ou-Testament en ewige Gebooie van God – sonder om te gaan kyk het na die
Skrifte in hul geheel! Want watter verwagtinge skep die Skrifte met betrekking
tot die Profetiese aard en waarde van die Sabbat – of van die Eerste Dag?
“Volgens die Skrifte” nou, watter Dag sou, en hét uiteindelik, “vir die Volk van God, bly
geld” as Rusdag van
God ons Skepper én Dag van die Here ons Verlosser? – dié dag waar-in
Christus ons Here “in
sy rus in-gegaan het”, en dag waar-op “Hy aan hulle (die Volk van God), rus verskaf
hét”? Watter dag doen
hom uit die Skrifte aan ons voor wanneer ons aan hierdie dinge dink?
Geen
direkte letterlike woorde of konstateringe agterna,
is van soveel gesaghebbendheid as God se Vooraf-Woord
nie. “Want
aldus hét God gespreek …”.
“Want God het gespréék – en – dit was!” Want Christus het “in” en “op”
die Sabbat, “In
Sabbatstyd”, uit die
dood uit opgestaan, omdat, Hy
– “die
Christus van God” en
van sy Woord, “VOLGENS
DIE SKRIFTE” sóú opstaan en móés opstaan – omdat
Hy, volgens die bepaling van God se Wet
en van sy ewige Voorbeskikking, “op die Sabbatdag”, opgestaan hét!
Op watter, “derde dag”?
“Die derde dag volgens
die Skrifte” –
1Kor15:4, Nuwe-Testamentiese Woord! Letterlik,
net maar, ‘die derde dag’ en geen
ander dag nie? Nou watter dag dan, was “die derde dag”? Tog nie die Sabbat nie? “Want die Séwende Dag is
die Sabbatdag van die Here jou God”? Tog nie die
derde dag van die week nie? Dit verstaan ons almal; Jesus het immers nie
op Dinsdag opgestaan nie! Ook nie die
derde dag van die maand nie, want die dag van die maand waarop Jesus
opgestaan het, weet ons, was, ‘volgens die Skrifte’, die sestiende dag
van die maand Nisan – die dag waarop die Eerste Gerf Beweegoffer voor die
aangesig van die Here beweeg was!
Dit dan,
as die Here wil, sal die volgende onderwerp vir ons wees – om te gaan uitvind,
wat, met ‘die derde dag’, bedoel word.
Gerhard
Ebersöhn
Pvt Bag
43
Sunninghill
2157
biblestudents@imaginet.co.za
http://www.biblestudents.co.za
6
Februarie 2008